شرایط آخرالزمانی آلودگی هوا در انتظار تهران - نوای پرنده پارسی

به گزارش ایسنا، آلودگی هوای تهران به لطف شرایط جوی، افزایش خودرو ها و... دیگر مختص زمستان نیست و در همه فصول میهمان که نه، صاحبخانه تهران شده است، اما با سرد شدن هوا و تشدید آلودگی ها، تازه مسئولان به یاد چاره اندیشی می افتند و دوباره همان نسخه های تکراری محدودیت های ترافیکی را می پیچند و هر بار امیدوارتر که اینبار از نسخه های تکراری هر ساله شان، نتیجه ای متفاوت بگیرند؛ دست آخر هم همان سناریوی همیشگی رقم می خورد و با تیتر شدن آمار هایی از مرگ و میر عزیزانمان در این خفقان هوا، (که البته سر و ته خاصی هم ندارند) پرونده آلودگی هوا با رسیدن بوی عید بسته می شود؛ بعد از آن هم مردم می مانند و سیاهی آسمان پاییز و زمستان سال بعد.

با تغییر استاندار تهران، یکی از مهمترین تکالیف ابلاغی دولت سیزدهم به استاندار مسئله آلودگی هوای تهران بود، تکلیفی که سبب شد منصوری در روز های ابتدایی مدیریتش کارگروه آلودگی هوای مرکز را تشکیل دهد و از همه دستگاه ها بخواهد تا پای کار بیایند و مشکل که نه معضل آلودگی هوای تهران برطرف شود.

این در حالی است که کارشناسان بار ها اعلام کردند که توسعه حمل ونقل عمومی و تشویق مردم به عدم استفاده از خودروی شخصی شاه کلید حل آلودگی هواست و با همین یک فرمول می توان سهم 40 درصدی آلودگی هوا را برطرف کرد، اما آنگونه که رئیس سابق کمیته محیط زیست شورای شهر در دوره پنجم می گوید اجرای طرح کاهش آلودگی هوا و ادعای اجرای سیاست های کاهش آلودگی هوا بدون تامین منابع اقتصادی آدرس غلط دادن به مردم است.

سید آرش حسینی میلانی، با تاکید بر اینکه باید به یاد داشت که آلودگی هوا و حل معضل آن یک مساله فرابخشی است و باید در کنار مسائل فنی، به مباحث حقوقی و قضائی نیز توجه شود، می گوید: به یاد داریم که سال گذشته مساله مازوت سوزی مطرح شد و بار ها در صحن شورای شهر تذکر داده شد و رسما با اداره کل محیط زیست شهر تهران مکاتبه کردیم تا ضمن بازدید از کارخانه های اطراف شهر، صراحتا اعلام نمایند که مازوت سوزی انجام می شود یا نه؟

ما حتی آمادگی داشتیم که در صورت احتیاج از کارخانه های متخلف شکایت کنیم، اما گزارش اداره کل محیط زیست، مازوت سوزی در کارخانجات را تأیید نمی کرد؛ لذا به نظر می رسد در کنار پیگیری های کارشناسی، باید مباحث حقوقی نیز پیگیری شود تا آلوده نمایندگان هوا از جنبه قضائی نیز تخلفاتشان پیگیری شود.

استانداری نخ تسبیح گردهم آوردن سازمان ها

رئیس سابق کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با بیان اینکه در بحث نرم افزاری، ایجاد هماهنگی بین دستگاه های مختلف بسیار مهم است، تاکید دارد: نخ تسبیح گردهم آوردن دستگاه های مختلف، استانداری است که در راستای کارگروه آلودگی هوا فعالیت می نماید و استاندار به عنوان نماینده تام الاختیار دولت باید از تمام دستگاه ها گزارش گیری نموده و در خصوص آلودگی هوا تصمیمات لازم را بگیرد؛ اما به یاد دارم در آخرین جلسه کارگروه استاندار سابق تهران از عدم حضور بعضی از سازمان ها در کارگروه آلودگی هوا گلایه می کرد؛ لذا می بینید که بحث راهنمایی و راهبری دستگاه های مختلف که علاقه ای هم به کاهش آلودگی هوا ندارند از اقدامات مهم استاندار محسوب می شود.

وی ادامه می دهد: ایجاد هماهنگی و رصد فعالیت دستگاه ها، اصل و پایه کارگروه آلودگی هوا است و باید استاندار تهران بتواند همه دستگاه ها، حتی آن هایی که علاقه ای به حضور در جلسات ندارند را سرخط بیاورد و راهبری کند.

تهویه سخت هوا در تهران

این کارشناس حوزه محیط زیست با تاکید بر اینکه علاوه بر توجه به مسائل نرم افزاری همانند بازدارندگی قضائی و مدیریت قوی استانداری، باید به جنبه های سخت افزاری کاهش آلودگی هوا نیز توجه کرد، معتقد است: آنالیز کارشناسان نشان داده که خودرو های شخصی، سهم 40 درصدی در آلودگی هوای تهران دارند و می بینیم که با شروع شیوع کرونا مردم شهر تهران، کمتر از گذشته از حمل و نقل عمومی استفاده می نمایند و به تبع آن، استفاده از وسائل نقلیه شخصی افزایش یافته است، به گونه ای که ترافیک این روز های مرکز به مرز غیرقابل تحمل رسیده و ساعت غیر پیک در ترافیک تهران، دیگر چندان معنایی ندارد و در همه ساعات، شاهد ترافیک در معابر مرکز هستیم و طبیعتا با این حجم از خودرو های در حال تردد در تهران، آلودگی هوا نیز تشدید می شود.

حسینی میلانی ادامه می دهد: اکنون نیز بحث خشکسالی در فلات مرکزی تشدید شده و جبهه های باران زا و باد که برای تهویه طبیعی هوای تهران ضروری هستند، کمتر به داد مرکز می رسند و به همین علت، تهویه هوا در تهران سخت شده است. این در حالی است که منابع آلاینده اعم از خودرو، کارخانجات و غیره، روزبه روز بیشتر می شوند، ولی تهویه ای برای هوا وجود ندارد و به همین علت سال جاری نگرانیم که زودتر از آذر و دی، وارد فاز آلودگی هوا شویم لذا باید کارگروه آلودگی هوا، ضوابطی دقیق و تصمیماتی جدی و سریع اتخاذ کند.

احتیاج 33 هزار میلیارد تومانی برای حل 40 درصد آلودگی هوا

رئیس سابق کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با اشاره به اینکه حل آلودگی هوا در کوتاه مدت میسر نیست و باید با ریل گذاری و تداوم در اجرای برنامه ها، در یک افق زمانی میان مدت شرایط بهبود یابد، می گوید: یک کار پژوهشی شهرداری در سال 96 درخصوص تخمین منابع اقتصادی مورد احتیاج برای کاهش آلودگی هوا انجام داد که در سال 98 مورد بازنگری نهاده شد و براساس آن، معین شد که برای کاهش حدود 40 درصدی آلودگی هوای تهران در یک بازه زمانی پنج ساله، چیزی معادل 17 هزار و 422 میلیارد تومان بودجه ضروری است که اگر بخواهیم این مبلغ را با توجه به نرخ تورم فعلی، به روز کنیم باید اعلام کنم که برای حل 40 درصد آلودگی هوای تهران احتیاجمند 33 هزار میلیارد تومان اعتبار هستیم که البته اگر این اعتبارات به صورت سال به سال طی پنج سال تزریق می شود یعنی سالانه باید حدود شش هزار و ششصد میلیارد تومان برای این موضوع تخصیص یابد.

وی اضافه می نماید: برای کاهش 40 درصدی آلودگی هوای تهران اهداف معینی تدوین شده بود که از جمله آن، جایگزینی موتور های کاربراتوری با 800 هزار موتورسیکلت برقی، اسقاط 300 هزار خودروی فرسوده، تعویض کاتالیست 30 هزار تاکسی و نوسازی 1500 دستگاه اتوبوس بود که این برنامه برای تامین اقتصادی، به مجلس ارائه شد.

حسینی میلانی با بیان اینکه متاسفانه هیچ کدام از این برنامه ها در بودجه های جاری کشور عملیاتی نشد و تنها بر روی کاغذ ماند، گفت: در بودجه 1400 برای کل استان تهران و نه فقط شهر تهران، 1000 میلیارد تومان آن هم برای حمل و نقل عمومی مصوب شد در حالی که این مبالغ برای حل معضلی به بزرگی آلودگی هوا بسیار کم است و این در حالی است که بودجه عمومی دولت در این بخش به عنوان ستون فقرات حل آلودگی هوا شناخته می شود و اختصاص 1000 میلیارد تومان برای توسعه حمل و نقل عمومی استان تهرانی که بسیاری از وسائل نقلیه عمومی آن فرسوده اند، شبیه به یک شوخی است چراکه تنها در تهران به 250 کیلومتر خط متروی دیگر، 1500 واگن مترو و 6000 اتوبوس نو احتیاج است.

رئیس سابق کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با اشاره به اینکه وقتی در تهران صحبت از آلودگی هوا می شود، بلافاصله تاکید می نمایند که مثل مکزیکوسیتی عمل کنیم، گفت: با این شرایط بودجه ای، اوضاع هر سال بدتر می شود و تهران ممکن است مانند دهلی، روزانه با شاخص بالای 200 در آلودگی هوا روبرو شود و به نظر می رسد اگر فکری به حال تهران نکنیم طی چهار الی پنج سال دیگر، به این شرایط آخرالزمانی در تهران خواهیم رسید.

راه های جذب اعتبار برای اجرایی کردن قانون هوای پاک

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به شرایط بودجه ای فعلی دولت و شهرداری، چه راه حل هایی برای تامین منابع اقتصادی اجرای برنامه های کاهش آلودگی هوا در حوزه حمل و نقل عمومی وجود دارد، توضیح داد: یک راه حل که در همه کلانشهر های بزرگ جهان اجرایی می شود، اقتصادیات کربن یا اقتصادیات سوخت است که بر این اساس هر خودرویی که تردد بیشتری دارد، باید عوارض بیشتری را پرداخت کند و این عوارض نیز صرفا باید صرف حل مشکل آلودگی هوا شود.

حسینی میلانی با یادآوری پیشنهاد شهرداری مبنی بر افزایش قیمت بنزین برای تامین بخشی از منابع اقتصادی مورد احتیاج برای حل مشکل آلودگی هوا همانند سایر کشور های جهان می گوید: در کشور ما، سوخت مساله حساسی است و باید با آنالیز همه جانبه در خصوص این مساله تصمیم گرفت؛ جالب این جاست در سال 98 زمانی که قیمت بنزین افزایش یافت، دولت سهم شهرداری ها از عوارض سوخت را افزایش نداد.

حسینی میلانی، بازتوزیع اقتصادیات را یکی دیگر از راه های تامین منابع مورد احتیاج برای اجرای طرح های کاهش آلودگی هوا عنوان می نماید و معتقد است: اختصاص سهمی از اقتصادیات تهرانی ها به مساله آلودگی هوا می تواند یاری نماینده باشد چراکه بر اساس آمار ها عایدی اقتصادیاتی دولت در سال 1400 حدود 330 هزار میلیارد تومان است که 52 درصد آن مربوط به استان تهران است، اما تنها 2.5 درصد از این اقتصادیات از خزانه کل کشور به تهران برمی شود و علیرغم سهم بالای تهران از کل اقتصادیات کشور، بخش ناچیزی از آن خرج تهران می شود.

وی می افزاید: اگر در سال 1400، فقط یک درصد بازگشت اقتصادیاتی به تهران افزایش یابد حدود 1716 میلیارد تومان منابع ایجاد خواهد شد که این عدد تا حدی به حل مشکل ترافیک و آلودگی هوا یاری خواهد نمود.

صندوق توسعه ملی به داد هوا برسد

حسینی میلانی برداشت از حساب صندوق توسعه ملی را یکی دیگر از راه های نجات تهران از آلودگی هوا می داند و می گوید: آنالیز عملکرد گزارش این صندوق طی سال های 90 تا 99 نشان می دهد که عملکرد پرداخت ارزی این صندوق حدود 22.3 میلیارد دلار بوده که در این میان تنها 3.9 درصد معادل 386 میلیون دلار آن به توسعه حمل و نقل در کل کشور اختصاص یافته است؛ لذا می بینیم که جهت گیری صندوق توسعه ملی در حمایت از حمل و نقل عمومی ضعیف است و این در حالی است که دولت برای 1400 حدود 75 هزار میلیارد تومان برداشت از صندوق توسعه ملی را پیش بینی نموده بود که مجلس آن را به نصف کاهش داد و متاسفانه پرداخت پیش پرداخت خرید 630 واگن متروی تهران نیز مشمول آن شد که امیدوارم این رقم، دوباره با پیگیری و مطالبه گری شورای ششم و شهرداری احیا شود.

وی در ادامه عنوان می نماید: افزایش دریافت شارژ شهری، از شهروندان همانند عوارض ملکی نیز می تواند یکی از راه های موثر تامین منابع اقتصادی برای اجرای طرح های کاهش آلودگی هوا باشد و می بینیم که بر اساس قانون، شهرداری می تواند یک درصد بهای روز املاک را به عنوان عوارض دریافت کند، ولی این اتفاق نمی افتد و به طور میانگین از املاک شمال تهران سالانه حدود 500 هزار تومان و برای املاکی که پایین تر از خیابان انقلاب هستند، حدود 200 هزار تومان در سال اخذ می شود در حالی که می توانیم با هماهنگی و یاری مجلس این عوارض را در قالب شارژ شهری افزایش دهیم و می توانیم برای منطقه ها جنوب تهران، 0.25 درصد بهای روز املاک و برای شمال شهر تهران، نیم درصد را در نظر بگیریم که در صورت تحقق این موضوع، سالانه حدود 25 هزار میلیارد تومان، منابع اقتصادی برای شهر تهران در دسترس قرار می گیرد و این رقم مناسبی برای پیشبرد برنامه های توسعه ای شهر از جمله توسعه حمل و نقل عمومی است؛ البته به شرط آنکه مجلس همراهی کند و مدیریت شهری با مردم تهران به تفاهم مشترکی در این زمینه برسد.

رئیس سابق کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با بیان اینکه اگر حالا برای حل مشکل آلودگی هوای تهران کاری نکنیم در آینده نه چندان دور به شرایطی می رسیم که دیگر این اقدامات موثر نیست، تاکید دارد: از ماه آینده، آنالیز اولویت های بودجه کشور برای سال 1401 شروع می شود و اگر دولت واقعا می خواهد کاری برای حل آلودگی هوا انجام دهد، باید در میدان بودجه این ادعا را اثبات کند و سهم اقتصادی برنامه کاهش آلودگی هوا را در بودجه پیش بینی کند تا حداقل بتوان برای حل این معضل، اقداماتی را شروع کرد.

وی با تاکید بر اینکه زمان در حل معضل آلودگی هوای تهران یک عامل کلیدی است و اگر از آلودگی هوا عقب بمانیم دیگر نمی توانیم آن را مدیریت کنیم، گفت: تزریق بودجه به صورت قطره چکانی، کاری از پیش نمی برد و متاسفانه کمبود منابع اقتصادی، شاه بیت عدم تحقق برنامه کاهش آلودگی هوا است.

حسینی میلانی اضافه می نماید: بدون رودربایستی باید گفت که پاشنه آشیل مقابله با آلودگی هوا و مهار این آلودگی، تامین منابع اقتصادی است و اگر نتوان این منابع را تامین کرد و بگوییم بدون پول این برنامه را پیش می بریم، یعنی دادن آدرس غلط به مردم چراکه تجربه و آنالیز ها نشان داده است که برای حل آلودگی هوای تهران، برنامه های کوتاه مدت، جوابگو نیست و باید برنامه های میان مدت و بلندمدت در نظر گرفت؛ لذا اگر دولت برای سال 1401 بتواند منابع این طرح ها را تامین کند، می توان در یک افق زمانی پنج ساله و به شرط پای کار آمدن تمامی دستگاه ها، حدود 40 درصد منابع آلاینده شهر تهران را کاهش داد؛ اما به علت شرایط موجود و کمبود منابع، رقابت شدیدی بین دستگاه ها برای پیشبرد اهداف و برنامه هایشان وجود دارد.