دلایل گرفتگی عروق - نوای پرنده پارسی

به گزارش تبیان، شریان ها رگ های خونی هستند که خون اکسیژن دار را به سراسر بدن می رسانند. آن ها از مغز تا نوک انگشتان پایتان می فرایند. عروق سالم دارای دیواره داخلی نرم بوده و خون به راحتی در آن ها جریان دارد؛ اما بعضی از افراد دچار گرفتگی یا انسداد عروق می شوند. عروق مسدود شده نتیجه تجمع ماده ای به نام پلاک روی دیواره داخلی این عروق هستند. پلاک عروقی می تواند جریان خون را کاهش دهد و در بعضی موارد، کلاً آن را مسدود کند.

چه چیزی سبب انسداد عروق می گردد؟

پلاکی که روی دیواره داخلی عروق تجمع می نماید از مواد گوناگونی ساخته شده که در خون می چرخند. این مواد شامل کلسیم، چربی، کلسترول، ضایعات سلولی و فیبرین می شوند. فیبرین ماده ای است که در لخته شدن خون دخیل است. سلول ها در واکنش به تجمع پلاک در دیواره عروق، تکثیر شده و مواد اضافی ترشح می کنند که می تواند شرایط گرفتگی عروق را تشدید کند.

تجمع پلاک افزایش یافته و عارضه ای به نام تصلب شرایین ایجاد می گردد. این عارضه باعث تنگ و سخت شدن عروق می گردد. هر چند کارشناسان دقیقاً نمی دانند چه چیزی باعث آغاز تصلب شرایین می گردد، اما به نظر می رسد این فرایند ناشی از آسیب به دیواره عروق است. این آسیب که نتیجه اش تجمع پلاک است می تواند نتیجه موارد زیر باشد:

بالا بودن کلسترول بد و پایین بودن کلسترول خوب

بالا بودن کلسترول بد یا LDL، اصلی ترین دلیل تشکیل پلاک در عروق است؛ اما این تمام ماجرا نیست. همه افراد کلسترول خوب نیز دارند که به آن HDL می گویند و در خون جریان دارد. HDL می تواند مقداری از کلسترول بد را از پلاک موجود در عروق مسدود شده جدا نموده و آن را به کبد برگرداند تا به وسیله کبد پاکسازی و حذف گردد.

فشارخون بالا

داشتن فشار خون بالا، تجمع پلاک را در عروق افزایش می دهد و همچنین انسداد عروق را تسریع می نماید.

دود سیگار

دود سیگار می تواند تصلب شرایین را در عروق قلب، پاها و آئورت افزایش دهد. آئورت، عظیم ترین شریان در بدن است.

دیابت یا بالا بودن قند جاری در خون

این نیز یکی از عوامل اصلی انسداد عروق است. حتی افرادی که قند خونشان بالاست؛ اما هنوز به مرحله دیابت نرسیده اند، مثلاً شرایطی که در سندرم متابولیک برقرار است، در معرض تشکیل پلاک عروقی قرار دارند.

دیگر ریسک فاکتورهای انسداد عروق شامل سابقه خانوادگی، استرس، بی تحرکی و چاقی می گردد. دانستن سابقه خانوادگی تان مهم است.

معمولاً پلاک عروقی از دوران کودکی یا سال های نوجوانی آغاز به تشکیل شدن می نماید و سپس در میانسالی یا بعدها انسداد عروق رخ می دهد.

خطرات پلاک و انسداد عروق چیست؟

بستگی به این دارد که پلاک عروقی در کجا تجمع یافته باشد. انسداد عروق در قسمت های متفاوت بدن می تواند منجر به عوارض متعددی گردد از جمله:

بیماری عروق کرونری

وقتی پلاک در عروق ِ حامل خون به سمت قلب جمع می گردد، بیماری عروق کرونری یا بیماری قلبی به وجود می آید. بیماری عروق کرونری می تواند سبب درد در قفسه سینه یا تنگی نفس گردد. این عارضه می تواند منجر به حمله قلبی شده و حمله قلبی نیز یکی از عمده ترین علت های مرگ در خیلی از کشورهاست.

بیماری شریان کاروتید

عروق کاروتید در دو طرف گردن وجود دارند. این عروق، اکسیژن را به مغز می رسانند. تجمع پلاک عروقی در شریان های کاروتید می تواند موجب سکته مغزی گردد.

بیماری عروق محیطی

اگر پلاک در رگ های خونی حامل خون به سمت پاها تجمع پیدا کنند، از میزان اکسیژنی که به این قسمت ها می رسد کم خواهد شد. کاهش جریان خون می تواند باعث گردد درد، بی حسی یا عفونتی جدی در پاهایتان را تجربه کنید.

آیا انسداد عروق علامتی هم دارد؟

در خیلی از موارد، انسداد عروق منجر به علامت خاصی نمی گردد تا زمانی که اتفاقی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی رخ بدهد. در مواردی دیگر، خصوصاً زمانی که عروق 70 درصد یا بیشتر مسدود می شوند، تجمع پلاک عروقی می تواند علامت های زیر را ایجاد کند:

. درد در قفسه سینه

. تنگی نفس

. تپش قلب

. ضعف و سرگیجه

. تهوع

. تعریق

اولین علامت، درد در قفسه سینه، آنژین نیز نامیده می گردد. آنژین می تواند نتیجه کاهش جریان خون به سمت قلب باشد. این کاهش جریان خون نیز در اثر تجمع پلاک در عروق منتهی به قلب رخ می دهد.

عروق مسدود شده در بیماری عروق کاروتید ممکن است سبب سکته مغزی به نام حمله ایسکمی گذرا (TIA) شوند. این عارضه علائم زیر را دارد:

. احساس ضعف یا کرختی در یک سمت بدن

. ناتوانی در حرکت دادن دست یا پا

. از دست دادن بینایی در یک چشم

. شُل و بریده ادا کردن کلمات

گرفتگی عروق در بیماری عروق محیطی نیز علائم زیر را می تواند داشته باشد:

. پا درد

. با تأخیر خوب شدن آسیب ها در پاها

. سردی پاها

. قانقاریا

آیا تست هایی برای تشخیص انسداد عروق وجود دارد؟

بله. تست های گوناگونی برای تشخیص انسداد عروق وجود دارد. پزشک بر اساس علائم و سابقه پزشکی بیمار معین می نماید چه تستی باید انجام گردد.

تست ها شامل غربالگری کلسترول، عکس از سینه با اشعه ایکس، سی تی اسکن، سونوگرافی، اکوکاردیاگرام، الکتروکاردیوگرام، ام آر آی، آنژیوگرام و پِت اسکن می شوند.

انسداد عروق یا پلاک عروق چگونه درمان می شوند؟

راهکارهای پیشگیری و درمانی متنوعی برای انسداد عروق وجود دارد. چیزی که پزشکتان برای کاهش پلاک عروقی و پیشگیری از انسداد عروق تجویز می نماید بستگی به شدت عارضه و سابقه پزشکی دارد.

تغییرات سبک زندگی

یک سبک زندگی سالم برای مدیریت پلاک عروقی و درمان انسداد عروق ضروری است که شامل موارد زیر می گردد:

. داشتن یک رژیم غذایی که کلسترول و چربی اشباع آن کم باشد، مصرف قند و کربوهیدرات های ساده در آن محدود شده باشد و پُر از میوه و سبزی باشد.

. حفظ وزن سالم بدن

. سیگار نکشیدن

. ورزش منظم

. کنترل استرس

. کنترل فشار خون و کلسترول

. پایین نگه داشتن قند خون

روینمودهای مداخله ای یا جراحی

در بعضی موارد ممکن است برای درمان انسداد عروق و پیشگیری از تجمع بیشتر پلاک عروقی، احتیاج به عمل جراحی باشد. این روینمودها شامل موارد زیر می شوند:

جاگذاری استنت: لوله کوچکی به نام استنت که می تواند حاوی دارو باشد، در شریان جا گذاشته می گردد تا جریان خون به اندازه کافی حفظ گردد. یک کاتتر (لوله باریک) نیز در شریان پا که به قلب می رود جاگذاری می گردد و یک استنت نیز در قسمت انسداد جا گذاشته می گردد.

جراحی بای پس: در این عمل، از عروق دیگر قسمت های بدن برای میان بُر زدن عروق مسدود شده و یاری به رسیدن خون اکسیژن دار به مقصد مورد نظر استفاده می گردد.

بالون آنژیوپلاستی: این شیوه به باز شدن عروق مسدود که کاملاً یا نسبتاً مسدود شده اند یاری می نماید. در بالون آنژیوپلاستی از ابزاری استفاده می گردد که پلاک را به سمت دیواره عروق هُل می دهد و می فشارد.

داروها

یک سری از داروها ممکن است بتوانند بعضی از فاکتورهایی را که منجر به تجمع پلاک عروقی می شوند کنترل کنند:

. داروهای کاهنده کلسترول

. داروهای کاهنده فشار خون

. آسپیرین و دیگر داروهای رقیق کننده خون که احتمال تشکیل لخته خون را کاهش می دهند.