40 فیلم و کتاب دوست داشتنی دفاع مقدس - نوای پرنده پارسی

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، برای همه ما جنگ هشت ساله در یک جایی شاید در برگ های یک کتاب یا در صحنه ای از یک فیلم معنای دیگری پیدا کرده است. برای من که این گزارش و مصاحبه را تنظیم کرده ام، جنگ از جایی معنا پیدا کرد که مادربزرگم هر لحظه منتظر تلفن بود تا خبری از پسرهایش بشنود یا بزرگ تر که شدم، در لابه لای کتابی که عمویم از خاطراتش نوشته بود و با هر بار خواندنش، باورم نمی شد کسی که این خاطرات را با همه سختی هایش نوشته عمویم است که هر روز یکی از همین خاطرات را - البته با سانسور و فقط خاطرات شیرینش را- برایمان تعریف می کند. بعدها رمان های زیادی خواندم که هر کدام برایم یک جوری ماندگار شدند و خاطره ای را برایم ماندگار کردند؛ شطرنج با ماشین قیامت حبیب احمدزاده و پسر داستان که جنگ برایش مفهوم دیگری دارد تا خاطرات سیده زهرا حسینی در دا که بعد زنانه جنگ را به خوبی نشان می داد و خاطرات همسران شهدا که جور دیگری جنگ هشت ساله را نشان دادند. از طرف دیگر فیلم هایی که هر کدام یک قصه و داستانی را روایت کردند از آن دوران و ماندگار کردند همه آن لحظات را. در این گزارش سراغ آدم های معروف از بازیگر و کارگردان و تهیه کننده و شاعر و نویسنده رفتیم تا برایمان بگویند از بهترین کتاب و بهترین فیلمی که از دوران دفاع مقدس برایشان ماندگار شده است.

کوروش سلیمانی، بازیگر:

کتاب داستان های شهر جنگی نوشته حبیب احمدزاده به جهت اینکه نگاه رئالیستی، دقیق و قابل لمس از جنگ را ارائه می کند. همچنین کتاب شطرنج با ماشین قیامت حبیب احمدزاده که آن هم بسیار کتاب خوب و قابل اعتنایی است، اما در مورد فیلم ها خیلی تعداد زیاد است که بخواهم بگویم، مثل دو فیلمی که خودم بازی کردم و بسیار آنها را دوست دارم. روزهای زندگی و اتوبوس شب، اما خب به غیر از اینها باز هم کار سخت می شود؛ از فیلم های دیده بان و مهاجر تا فیلم های آقای درویش و مطمئنا فیلم سفر به چزابه آقای رسول ملاقلی پور از یاد من نخواهد رفت. از فیلم های جدید هم می توانم به فیلم تنگه ابوقریب با آن جلوه های ویژه استثنایی یاد کنم. واقعا انتخاب یک فیلم خیلی سخت است، چون فیلم های خوب در این زمینه زیاد داشته ایم.

محمود رضوی، تهیه کننده:

انتخاب بین کتاب ها سخت است، اما من کتابی را می گویم که همین چند وقت پیش خواندم. کتاب دلتنگ نباش نوشته خانم زینب مولایی که داستان کتاب، فراز هایی از زندگی شهید مدافع حرم، روح الله قربانی است که حاصل مصاحبه های نویسنده با همسر شهید و نزدیکان اوست. شاید یک ویژگی خیلی پررنگ کتاب، قلم نویسنده باشد که مخاطب را جذب می کند و نمی تواند کتاب را زمین بگذارد. در مورد فیلم هم که همیشه گفته ام، از کرخه تا راین ابراهیم حاتمی کیا برای من همیشه و همیشه اول و ماندگار است.

رضا امیرخانی، نویسنده:

سفر به گرای 270 درجه نوشته احمد دهقان به خاطر جلوه جدیدی که نشان داد. نخل های بی سر غلامعلی فراست. عقاب های تپه شصت نوشته محمدرضا بایرامی از لحاظ نگاه و ورود طبیعت به جنگ.

امین زندگانی، بازیگر:

درمورد کتاب، دختر شینا را دوست داشتم. قبل از آن هم کتاب دا را خواندم که آن هم بسیار تاثیرگذار بود. در مورد فیلم ها باید بگویم فیلم های از کرخه تا راین و دیده بان آقای حاتمی کیا و فیلم سجاده آتش.

علیرضا داوودنژاد، کارگردان:

سفر به گرای 270 درجه احمد دهقان که یک رمان فوق العاده زیبا است، به دلیل سبک خاص نوشته و روایت عمیق و ویژه جنگ اقبال زیادی به آن شده و مورد توجه جدی قرار گرفت. داستان کتاب از زبان ناصر بیان می شود. ناصر رزمنده جوانی است که بارها سابقه شرکت در جبهه داشته است. در بین امتحانات، مشق و درس را رها می کند و به همراه دوستش علی راهی منطقه جنگی جنوب می شود. در بین فیلم ها هم فیلم تنگه ابوقریب بهرام توکلی را دوست دارم، چون حال و وای فیلم به این کتاب نزدیک بود.

ستاره اسکندری، بازیگر:

یکی از بهترین فیلم های دفاع مقدسی برای من فیلم نجات یافتگان آقای رسول ملاقلی پور است. فیلم های خوب در این زمینه زیاد داریم، اما این فیلم در آن سال ها به نظرم فیلم عجیبی بود و خیلی دوستش داشتم. سفر به چزابه هم برایم همین طور است. بهترین کتاب هم که باید بگویم زنانه ترین کتاب که با این نوع احساس آمیخته بود، از نظر من کتاب دا بود. چون تصویرسازی ها جذاب، عینی، ملموس است و این واقعی بودن ها آدم را جذب کتاب می کند.

محسن صالحی خواه، نویسنده:

بهترین کتابی که خواندم فرزندان ایرانیم داوود امیریان بود. شاید به این خاطر این کتاب را می گویم که جزء اولین کتاب های دفاع مقدسی بود که خواندم. اما الان می توانم بگویم چون آن موقع نوجوان بودم و امیریان هم نوجوان بود که به جبهه رفت و این کتاب خاطرات خودش است. خیلی با این کتاب همذات پنداری کردم و آرزو می کردم ای کاش من هم جبهه می رفتم. آنقدر نثرش روان بود و قابل فهم، که هنوز هم این کتاب را دوست دارم. انگار این تصور را برای من به وجود آورد که آدم های جبهه هم مثل من معمولی بودند. برای انتخاب فیلم خواستم بگویم تنگه ابوقریب، ولی می گویم بهترین فیلمی که دیدم دوئل بود. به نظرم دوئل فیلمی بود که عراقی هایش احمق نبودند. مردم جنگ زده برای زندگی شان فرار می کردند. وضعیت حقیقتا جنگی بود. دشمن همان قدر واقعی بود که ارتش صدام بود. بچه رزمنده هایش واقعی بودند، می ترسیدند، امامزاده نبودند. روایتی را نشان می داد که در جنگ هم آدم هایی دنبال منفعت خودشان بودند و خیانت می کردند. به نظرم دوئل استاندارد سینمای دفاع مقدس را بالا برد.

عباس غزالی، بازیگر:

من کتاب های زیادی در این حوزه خوانده ام که همه آنها الحق والانصاف روی من تاثیر بسیاری گذاشته اند. من همیشه مخالف این جمله هستم که خیلی از دوستان و همکاران ما می گویند کمتر باید از این نوع فیلم ها بسازیم و از این کتاب ها بنویسیم، چون تاریخ مصرف آنها گذشته است، اتفاقا من می گویم هیچ وقت تاریخ مصرف این دوره نمی گذرد، چراکه لحظه به لحظه و ثانیه به ثانیه آن عزیزان می تواند قصه و فیلم باشد و دقیقا هم تاثیرگذار و ارزشمند می شود. کتابی که الان یادم می آید؛ البته علاوه بر کتاب هایی که یک جوری وصیتنامه شهدا بودند و خیلی برای من جذابیت داشتند و پر از درس و... . کتابی که الان، خارج از این وصیتنامه ها بخواهم به آن اشاره کنم، کتاب پایی که جا ماند که یادم است در آن دوره ای که این کتاب را مطالعه کردم، خیلی خیلی برای من جذابیت داشت و عجیب و غریب تاثیرگذار بود. از این سوال اگر بگذریم و در مورد فیلم ها بخواهم بگویم، آثار مرحوم رسول ملاقلی پور در این حوزه بسیار تاثیرگذار بوده و آثار آقای حاتمی کیا همه برای من جذاب بوده اند، اما اگر بخواهم به یکی از این آثار اشاره کنم، فیلم روزهای زندگی آقای پرویز شیخ طادی برایم دیدنی بود و از فیلم هایی که به تاثیرات بعد از جنگ پرداخته، آژانس شیشه ای حاتمی کیا از آثاری است که هر بار می بینم برایم تازگی دارد و سعی می کنم هربار که از تلویزیون پخش می شود تماشا کنم و آنقدر جذابیت دارد که هیچ وقت از دیدن آنها سیر نمی شوم. خوشحالم در این سال هایی که فعالیت داشتم، توانستم در چند فیلم و اثر تلویزیونی در حوزه دفاع مقدس فعالیت داشته باشم. به نظرم همه شهدای جنگ تحمیلی برای ما عزیز هستند و به گردن مان حق دارند و واقعا دوست دارم قسمت بشود تا بتوانم نقش یکی از این عزیزان را ایفا کنم. یک خاطره کوچک هم دارم که دوست دارم برای مخاطبان و خوانندگان شما بگویم. زمانی که مجرد بودم و در خانه پدری زندگی می کردم، یک نانوایی بود که من از آنجا نان می خریدم. یادم هست یک روز من سر صحنه بودم و برادرم به جای من به نانوایی رفته بود. آقایی از او سراغ من را گرفته بود و گفته بود که شما برادر فلانی هستید من می توانم شماره برادرتان را داشته باشم و بعد هم داستان را این طور تعریف کرده بود که برادرتان شبیه برادر شهید من هستند و مادرم هر روز که شما را در تلویزیون می بیند یاد برادرم می افتد و ما هفته ای نیست که برای شما کادویی کنار نگذاریم، چون مادرم این کار را می کند تا اگر روزی شما را دید، این کادوها را به شما بدهد. این مساله خیلی برایم ارزشمند است.

محمدعلی جعفری، نویسنده:

در بخش خاطرات: کوچه نقاش ها؛ به خاطر صداقت، لحن جذاب و خاطرات بکر راوی. در بخش رمان: شطرنج با ماشین قیامت؛ به خاطر شخصیت پردازی، تعلیق، پرماجرایی و نگاه فلسفی به جنگ. آژانس شیشه ای را هم دوست داشتم به خاطر عباس و حاج کاظم.

احسان رضایی، نویسنده:

کتاب های زیادی در حوزه تاریخ نگاری شفاهی جنگ خواندم، چند رمان خوب که اغلب آنها معروف هستند، اما می خواهم در اینجا از کتاب غیرمعروفی نام ببرم که خیلی دوستش داشتم؛ کتابی به اسم زندگی خوب بود نوشته حسن رحیم پور، خاطرات یک مسئول پایگاه انتقال خون در دوران 45 روزه ای که پرسنل بهداشتی و درمانی را به جبهه ها می بردند و این فرد هم به جبهه می رود و در آن بیمارستان صحرایی خدمت می کند و این کتاب هم خاطرات آن دوره است، اما به قدری ساده و عمیق نوشته شده که خواندن آن طوری پیش می رود که نمی توانی یک لحظه کتاب را زمین بگذاری. یکی از صحنه های جالب این کتاب آنجاست که برادر این مسئول انتقال خون می آید تا به او سر بزند و عکسی را از جیبش درمی آورد و آدم ها را از روی آن عکس حضور و غیاب می کند که متوجه بشود چه کسی شهید شده و چه کسی زنده است و پشت صحنه هم صدای آهنگرانی پخش می شود که ابوالفضل باوفا، علمدار لشکرم و از آن به بعد در کل کتاب این کلمه ابوالفضل باوفا علمدار لشکرم، مثل یک موسیقی زمینه کار می کند و جلو می رود. در زمینه بهترین فیلم، می توانم از مستندهای مرحوم آوینی در روایت فتح نام ببرم که روحی دارد که در سینمای داستانی دفاع مقدس هنوز به این روح نزدیک هم نشده ایم یا اگر شدیم همه را با آن می سنجیم و برای همین به نظرم بهترین ها همان مستند روایت فتح است.

حسین دهلوی، شاعر:

هنوز هم فکر می کنم آژانس شیشه ای بهترین فیلم بود، چون دغدغه مقدسی داشت. شکاف بین نسل ها را خوب نشان داد و دید طبقات مختلف جامعه به رزمند ه ها را به نمایش گذاشت. کتابی که خیلی از آن خوشم آمد، کتاب شهید ایوب بلندی از مجموعه اینک شوکران برای نشر روایت فتح بود؛ به خاطر شخصیت جالب و رها و بی قالب این جانباز شهید. این کتاب زندگی این شهید را به روایت همسرش شهلا غیاثوند نشان می داد و زینب عزیز محمدی کتاب را نوشته است.

میثم رشیدی، نویسنده:

سال هاست که اگر کسی بخواهد کتابی در حوزه دفاع مقدس معرفی کنم، می پرسم کتاب نورالدین پسر ایران را خوانده یا نه؟ این کتاب هم از لحاظ محتوا و هم در فرم نگارش یکی از کارهای ماندگار است که تروتازگی اش را به این زودی ها از دست نمی دهد. نورالدین پسر ایران روایت یک رزمنده ساده از دل آذربایجان غیور است. معصومه سپهری، خاطرات سیدنورالدین عافی را به زبان ترکی گفته و آن را در متنی فارسی ارائه داده است، اما هنرمندی این نویسنده وقتی خودش را نشان می دهد که لحن ترکی راوی در دل متن به خوبی نمایان است. خاطرات سیدنورالدین عافی یک ویژگی مهم دیگر هم دارد و آن، امتزاج خاطرات تلخ با لحظات شیرین است. خواننده در این کتاب، به همان مقدار که باید برای پاک کردن اشک هایش دست به چشم ببرد، باید مراقب باشد که صدای خنده اش، چرت عصرگاهی کسی را پاره نکند. نورالدین پسر ایران تصویری بی نقاب از واقعیت های جنگ تحمیلی در قاب نگاه یک رزمنده مخلص است؛ قابی که هیچ گاه قدیمی نمی شود و حتی گردوغباری هم بر آن نمی نشیند. در زمینه فیلم هم آژانس شیشه ای با فاصله از دیگر آثار دفاع مقدسی ایستاده؛ فیلمی که در قلب تهران می گذرد، ولی به غیر از رزمندگان و فرماندهان، رد تیر و تفنگ و نارنجک هم در آن دیده می شود، و این یعنی هنر نویسنده و کارگردان.

حسین زمان، خواننده:

فیلمی که به نظر من از همه فیلم هایی که دیدم خوش ساخت تر و تاثیرگذارتر بودو دوست داشتم فیلم سرزمین خورشید ساخته آقای احمدرضا درویش بود. در این زمینه کتابی نخواندم و آنچه می دانم به شکل واقعی از زمان حضورم در جبهه های جنگ بود.

وجیهه سامانی، نویسنده:

در حوزه کتاب، واقعا نمی توانم فقط نام یک اثر را ببرم. کارهای خوبی در چند سال اخیر نوشته شده که هرکدام مثل قطعات پازل مکمل هم و تکمیل کننده شناخت و درک ما از حال و هوای دفاع مقدس است که به شاخص ترین آنها اشاره می کنم:

وقتی مهتاب گم شد

آن بیست و سه نفر

گلستان یازدهم

ملا صالح

خط تماس

خداحافظ سالار

آب هرگز نمی میرد

فیلم روز سوم به کارگردانی محمدحسین لطیفی، به نظرم به بهترین شکل ممکن اتفاقات و حوادث مربوط به روزهای سقوط و اشغال خرمشهر و مهم تر از آن اوج غیرت و تعصب و مردانگی جوانان خطه جنوب را به تصویر کشیده است. بوسیدن روی ماه به کارگردانی همایون اسعدیان فیلمی با موضوع قصه تلخ انتظار و چشم به راهی همیشگی مادران شهید. داستانی سرشار از احساسات و عواطف مادرانه که اوج ایثار را در خانواده شهدا به تصویر می کشد.

پروانه معصومی، بازیگر:

کتاب دا چون روشن کننده یک مقطعی از شروع جنگ بود که هیچ چیز درباره آن نمی دانستیم و پایی که جا ماند به خاطر دردهایی که آنها را به تصویر کشیده است.

ابراهیم حسن بیگی نویسنده:

کتاب عقاب های تپه شصت نوشته محمدرضا بایرامی یکی از کارهای باارزش است که نقش مسائل عاطفی را در رمان به خوبی نشان داده است.

محمدکاظم مزینانی، نویسنده:

من قاتل پسرتان هستم نوشته احمد دهقان به خاطر نگاه متفاوت و انسانی به پدیده دفاع مقدس و اینکه برخاسته از تجربه های شخصی نویسنده است، مساله مهمی به شمار می آید.

کیومرث پوراحمد کارگردان:

شطرنج با ماشین قیامت چون رمان تاثیرگذار و منحصربه فردی است و جمع شدن یک سری از افراد با دیدگاه های متفاوت را روایت کرده است.

منبع :فرهیختگان

بازگشت به صفحه رسانه ها

دور زمین: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله گردشگری

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری