13 توصیه برای کاهش درد دندان وقتی به دندانپزشک دسترسی نداریم - نوای پرنده پارسی

ازجمله بیماری های شایع در ایام تعطیل یا مسافرت ها، درد های دندانی و مسائل مربوط به ناحیه دهان و دندان است که معمولاً بسیار آزاردهنده هستند. متأسفانه درمان اغلب این مسائل اعم از درد های پالپی، آبسه ها، جراحات ایجادشده و ... احتیاج به مراجعه به یک مرکز درمانی و وجود فرد متخصص پیدا می نماید و اقداماتی که بیمار یا همراهان او می توانند انجام دهند، بسیار محدود و حتی گاهی در حد صفر است؛ بنابراین توصیه هایی که در این زمینه مطرح می گردد، بیشتر جنبه پیشگیری پیدا می نمایند تا اینکه درمان محسوب شوند. یادآوری پیشگیری هایی که خیلی ها از آن اطلاع دارند یا مطرح کردن همان راه حل های درمانی بسیار محدود، گاهی ممکن است بسیار گره گشا باشد.

1. بدیهی است که برترین راه برای جلوگیری از درد ها و ناراحتی های دندانی این است که قبل از مسافرت (به خصوص در سفر های طولانی یا خارج از کشور) به شرایط دندان های خود رسیدگی کنید. درد های ضعیف و مزمن یا متناوبی را که احساس می کنید، هرگز نادیده نگیرید. اگرغذا بین دندانتان گیر می نماید، حتما با دندان پزشک خود مطرح کنید؛ چون ممکن است دلیل گیر های غذایی پوسیدگی ها یا شکستگی های دندانی باشد.

2. اگر پروتز های متحرک دارید، اگر ترک های کوچک در پروتز های خود می بینید حتماً جهت اصلاح آن اقدام کنید تا مبادا در طول سفر با دست دندان شکسته خود روبرو شوید.

اگر لقی و حرکت در بریج ها و روکش های خود داشته باشید، این موضوع می تواند ناشی از پوسیدگی های وسیع در زیر آن ها باشد در صورتی که در دندان های تان پرکردگی هایی دارید که تخلیه شده اند، قبل از سفر برای ترمیم آن ها اقدام کنید. به طورکلی بهتر است هر 6 ماه یکبار یک چکاپ کامل از دندان های خود به عمل آورید.

3. غفلت از به همراه نبردن وسایل بهداشتی دهان و دندان، غالباً می تواند دردسرساز باشد، به خصوص در موارد خاص که مثلاً فرد دارای اپلانیس های ارتودنسی است و مجبور به استفاده از مسواک های بین دندانی خاصی است و افرادی که از خمیردندان های خاص (مانند ضد حساسیت) یا دهان شویه های آنتی باکتریال متعاقب جراحی های دهان استفاده می نمایند. در این گونه موارد ممکن است پیدا کردن وسایل یا موارد مصرفی موردنظر در هر جایی به ویژه در نقاط دورافتاده میسر نباشد.

چنانچه دهان شویه خود را به همراه ندارید و تهیه آن نیز مقدور نیست، می توانید از محلول گلاب و سرکه به نسبت پنج به یک (پنج قسمت گلاب و یک قسمت سرکه) بهره ببرید. در خصوص خمیردندان نیز می توانید از مخلوط جوش شیرین و نمک به نسبت چهار به یک، (چهار قسمت جوش شیرین و یک قسمت نمک) بهره ببرید که در صورت دسترس بودن بهتر است در یک بیس گیاهی مانند گلیسیرین گیاهی مخلوط شوند.

همراه داشتن برخی دارو ها در موارد اورژانس می تواند یاری بزرگی جهت تسکین درد های دندانی یا کنترل عفونت های دهانی و جلوگیری از عفونت های متعاقب جراحات تا رسیدن به یک مرکز درمانی باشد.

قرص ایبوپروفن (Ibuprofen) یا کپسول ژلوفن (Gelofen) از برترین ضددرد های روتین دندان پزشکی هستند که البته در صورت ناراحتی های دستگاه گوارش مانند زخم اثنی عشر، زخم معده یا ورم معده نباید استفاده شوند و می توان به جای آن از استامینوفن یا استامینوفن کدئین استفاده کرد. امن ترین قرص آنتی بیوتیکی که می توان همراه داشت کپسول آموکسی سیلین است که در موارد اضطراری می توان از آن استفاده کرد.

بهتر است همواره گاز استریل، یک دهان شویه ضدعفونی نماینده مانند Povidone Iodine نیز همراه داشته باشید که در جراحت ها و زخم های دهانی به کار می روند. ژل یا محلول بی حسی موضعی (لیدوکائین) نیز گاهی یاری بزرگی به شما می نماید.

4. اگر در دهان خود سیم های ارتودنسی دارید، از گاز گرفتن غذا های سفت با دندان های خود به خصوص در طول سفر اجتناب کنید، چون احتمال شکستن یا جدا شدن براکت های ارتودنسی وجود دارد و در این صورت باید هرچه سریع تر به مطب ارتودنتیست مراجعه کنید. گاهی تماس سیم های ارتودنسی با مخاط گونه، لب یا زبان می تواند ایجاد زخم در آن ها کند و این امر ممکن است غذا خوردن را برای شما سخت کند. در این موارد می توانید از محلول آب نمک رقیق و ولرم (یک قاشق چای خوری نمک در یک لیوان آب ولرم) به صورت دهان شویه بهره ببرید.

غذا های نرم مانند سوپ و آش میل کنید. اگر ناحیه زخم در دهان شما وسیع است باید آن ناحیه از سیم یا براکت که باعث آزار است را با موم ارتودنسی (بهتر است همراه خود داشته باشید) یا هر چیز نرم دیگری که امکان پذیر است، بپوشانید. می توانید از یک بی حسی موضعی (ژل Benzotop یا اسپری لیدوکائین) روی زخم بهره ببرید تا موقتاً بی حس شده و درد و ناراحتی آن را لااقل در زمان صرف غذا، حس نکنید.

5. در برخی موارد ضربه های وارده به ناحیه سروصورت بچه ها (مانند زمین خوردن) باعث می گردد دندان های قدامی و بالایی آن ها به صورت درسته و کامل از جای خود بیرون بیاید. باید این مورد اورژانسی را جدی گرفت و در صورت اتفاق، برترین کار این است که دندان را بدون داخل دستمال گذاشتن، با سرم فیزیولوژی یا آب جوشیده سرد شده و کمی نمک (یک قاشق چای خوری نمک در یک لیوان آب) به آهستگی و بدون صدمه زدن به الیاف روی ریشه دندان، شسته و آن را با دقت سر جای خودش (یعنی در حفره خالی دندان) قرار داده و به یک دندان پزشک مراجعه کنید.

اگر نتوانستید دندان را در جای خودش قرار دهید، باید دندان را در شیر پاستوریزه یا سفیده تخم مرغ قرار داده و کودک را به یک مرکز درمانی برسانید. چنانچه شیر یا تخم مرغ در دسترس نبود می توان دندان را در داخل دهان نگاه داشت تا با بزاق دهان مرطوب بماند و نهایتاً اگر آن هم مقدور نبود، دندان را در یک ظرف آب بگذارید. نکته قابل توجه در این مورد، این است؛ اول، باید از دستمالی کردن دندان پرهیز کرد و دوم، هرگز اجازه ندهیم دندان خشک گردد و سوم، در سریع ترین زمان ممکن کودک را به مرکز درمانی انتقال دهیم.

6. آفت های دهانی در طول مدت مسافرت، بیشتر می تواند به دلیل تغییر نوع مواد غذایی یا استرس های حاصل از سفر، ظاهر گردد. این عارضه درمان خاصی ندارد و خودبه خود از بین می رود، ولی اگر برای غذا خوردن شما ایجاد درد و اشکال نموده، می توانید قبل از غذا خوردن از ژل یا اسپری بی حسی در محل موردنظر بهره ببرید. اگر آفت در جایی مانند کناره های زبان ایجاد و باعث آزار زیاد شما شده است و می خواهید آن را برطرف کنید، می توانید از قطره oral medic بهره ببرید؛ ولی به خاطر داشته باشید که این دارو بسیار سوزاننده و دردناک است.

7. برخی اوقات متعاقب گاز گرفتن زبان یا دیگر مخاط های دهانی و در پی ضربه های وارده، جراحت هایی همراه با تورم، درد و خونریزی ایجاد می گردد که این مشکل در سفر ها و در حین خوردن میوه یا غذا در اتومبیل در حال حرکت و در اثر تکان های ناگهانی خودرو یا بازیگوشی های بچه ها اتفاق می افتد. در این شرایط قرار دادن کمپرس یخ (یا کمپرس سرد) روی ناحیه صدمه دیده و تحت فشار قرار دادن ناحیه صدمه دیده با گاز استریل، برترین کاری است که می توان انجام داد. این کار باعث کنترل خونریزی شدید و کاهش تورم ناحیه جراحت دیده می گردد؛ اما به خاطر داشته باشید اگر خونریزی شدید و غیرقابل کنترل باشد، باید به سرعت به یک مرکز درمانی مراجعه کرد و ناحیه موردنظر بخیه گردد.

8. شکستگی دست دندان پدربزرگ ها و مادربزرگ ها از دیگر مسائلی است که می تواند در طول سفر ایجاد گردد. اگر پروتز از وسط دو تکه شده باشد یا از ناحیه لبه ها شکسته گردد، هیچ اقدامی نمی توان انجام داد و باید آن را به مرکز دندان پزشکی برد تا درست گردد. نکته قابل توجه اینکه باید از چسباندن آن با چسب های مختلف اجتناب کرد، چون ممکن است شرایط لبه های ناحیه شکسته به هم خورده و دیگر قابل تعمیر نباشد. از طرفی وجود چسب در قسمت داخلی پروتز می تواند باعث التهاب مخاط در ناحیه مجاور آن گردد.

9. اگر پروتز یکی از دندان هایش جدا شده باشد و شخص از نظر زیبایی دچار مشکل شده است می توان با توجه به ضرورت، دندان شکسته را با چسب قطره ای و با دست در جای خود چسباند (البته بهتر است این کار انجام نگردد) و اگر مشکل در نحوه چسباندن وجود داشته باشد، پروتز قابل اصلاح است.

10. گر در زمان مسافرت، کودک شما در سن شش ماه تا دو سال قرار داشته باشد، ممکن است از درد های ناشی از رویش دندان های شیری رنج ببرد و بی قراری کودک را به همراه داشته باشد. برای کاهش درد و ناراحتی کودک بهتر است یک شی نرم و خنک که مقدار آن طوری باشد تا کودک نتواند آن را ببلعد، به او بدهید تا آن را بجود. اسباب بازی هایی از جنس ژله های نیمه متراکم نیز به همین منظور ساخته شده است. اگر این وسایل در دسترس نیست می توانید یک پارچه حوله ای خیس و سرد را روی لثه های کودک قرار داده و اجازه دهید کودک آن را بجود. اگر پارچه را در چای بابونه خیس و آن را در یخچال سرد کنید، بهتر است.

11. یکی از بیشترین معضلات اورژانس های دندان پزشکی در مسافرت ها، درد های دهانی است که متأسفانه کار زیادی نمی توان برای آن انجام داد. اگر درد های دندانی در اثر تحریک با سرما، شیرینی ها و ... باشد و بعد از برطرف تحریک از بین برود، معمولاً حاکی از پوسیدگی های دندانی است که با ترمیم مناسب درست می گردد، ولی در مواردی که دسترسی به دندان پزشک میسر نیست می توان با یک ماده عایق از تحریک دندان جلوگیری و حفره را موقتاً پانسمان کرد. برای این منظور می توان از یک تکه آدامس استفاده کرد.

اگر درد دندان خودبه خود آغاز می گردد، حاکی از احتیاج دندان به روت کانال است و تا رسیدن به مرکز درمانی، تنها راه استفاده از دارو های مسکن مانند ژلوفن (Gelofen) یا استامینوفن کدئین است. اگر درد مرتباً ایجاد می گردد، بهتر است از کپسول آموکسی سیلین 500 میلی گرم (هر 8 ساعت) استفاده کرد. تزریق عضلانی آمپول دگزامتازون هم می تواند در کاهش درد و التهاب دندان مؤثر باشد. البته در بچه ها زیر 12 سال و زنان باردار یا بیماران خاص، تجویز دارو باید حتماً زیر نظر پزشک انجام گردد.

در برخی از منابع از گیاه میخک در درمان دندان درد نام برده شده است، می توانید آن را از عطاری ها تهیه کنید و روی دندان قرار دهید. ممکن است در خلال تصادفات، زمین خوردن ها و... دندان ها دچار شکستگی شوند، غالباً دردناک بوده و غذا خوردن فرد را دچار مشکل می نماید.

12. اگر دندان از جایی شکسته باشد که پالپ دندان و به اصطلاح عصب آن را درگیر ننموده باشد، معمولاً درد با تحریکاتی مانند سرما و مصرف ترشیجات ایجاد می گردد که به تدریج کاهش می یابد و این زمان را به شخص می دهد که حتی بعد از چند روز به دندان پزشک مراجعه کند. ولی اگر شکستگی پالپ دندانی را درگیر نموده باشد، معمولاً بسیار دردناک است و راهی غیر از درمان ریشه به وسیله دندان پزشک ندارد، اما جهت تسکین درد تا زمان مراجعه به دندان پزشک می توان از مسکن ها استفاده کرد.

13. در صورت ایجاد آبسه های دندانی حتماً باید نسبت به درمان آن به وسیله دندان پزشک اقدام کرد. آبسه تا زمانی که در نواحی سطحی و در مجاورت استخوان فک باشد، مسئله ای پیش نمی آید و به آسانی قابل کنترل و درمان است، اما اگر نسبت به آن بی توجهی گردد و عفونت های عمقی به نواحی اطراف حلق، مجاری تنفسی یا حتی اطراف مغز راه پیدا کند، می تواند بسیار خطرناک باشد.

اصلی ترین راه درمان آبسه، باز کردن و خارج کردن چرک است. درمان های سنتی و گیاهی نیز برای سر باز کردن آبسه مانند قرار دادن پوست خشکیده انار برای چند ساعت روی آبسه مطرح شده است؛ ولی همان طور که ذکر شد درمان اصلی آن برش قله آبسه و تخلیه چرک است. بهتر است از بچه ها خود در منطقه ها تفریحی، جنگلی و کوهستان به ویژه در روز سیزده به در که حوادث افزایش می یابد، بیشتر مراقبت کنیم.

در صورت حوادثی که منجر به صدمات دهان و دندان می گردد، ضمن حفظ خونسردی، چنانچه شکستگی دندان یا بیرون افتادن کامل آن یا جراحت های داخل دهانی رخ داد، رسیدگی به آن در موارد قبلی به اختصار بیان شد. گفتنی است در جراحت های داخل دهانی بعد از بند آمدن خونریزی احتمالی و شستن زخم با سرم فیزیولوژی، استفاده از دهان شویه Povidone Iodine جهت ضدعفونی کردن موضع بسیار مفید است. در هر صورت باید فرد صدمه دیده (به خصوص اطفال) جهت اقدامات درمانی بعدی و آنالیز دقیق به یک مرکز درمانی برده گردد.

منبع: همشهری آنلاین