راهنمایی سرمایه گذاری به سمت صنایع با ارزش افزوده

به گزارش نوای پرنده پارسی، به گزارش خبرنگاران، سیدشهرام صفوی سهمی، یک تحلیلگر بازار سرمایه در یادداشتی برای خبرنگاران نوشت: ارزش افزوده یک صنعت، حاصل تفاضل بهای مواد اولیه و هزینه های انرژی از فروش تعریف می گردد. بدین ترتیب صنایعی ارزش افزوده بالایی دارند، که هم فروش بالایی داشته باشند و هم هزینه مواد اولیه و انرژی مصرفی آن ها پایین باشد؛ صنایعی همچون کامپیوتر، آی. تی، ارتباطات، بانکداری، گردشگری، خدمات، الکترونیک، داروسازی و فناوری های پیشرفته از این جمله هستند.

در مقابل صنایعی که فروش پایین دارند یا بهای مواد اولیه و هزینه های انرژی آن ها بالا است، به عنوان صنایعی که ارزش افزوده پایینی دارند، شناخته می شوند. از جمله صنایعی که ارزش افزوده پایین دارند، می توان به صنایع فولاد، سیمان و پالایشگاه ها اشاره نمود. در این میان، اگر آنالیز کنیم منافع ناشی از ارزش افزوده یک صنعت به چه گروه هایی می رسد؛ در می یابیم بخشی از ارزش افزوده به صورت حقوق و دستمزد به کارگران و بخشی به صورت سود سهام به سهامداران پرداخت می شود.

همچنین بخشی از ارزش افزوده به صورت هزینه مالی و هزینه بیمه، به بانکداران و شرکت های بیمه، بخشی به صورت لایسنس به صاحبان تکنولوژی و مخترعین و بخشی نیز به صورت اجاره املاک به مالکین پرداخت خواهد شد و این در حالی است که مفهوم ارزش افزوده در جهان بسیار مورد توجه است؛ به طوری که کشورهای صنعتی و پیشرفته جهان با درک کامل مفهوم و کارکرد آن، به صورت هوشمندانه و سیستمی به گونه ای برنامه ریزی می نمایند که جهت گیری سرمایه گذاری ها به سمت صنایع با ارزش افزوده بالا سوق پیدا کند.

همچنین در اغلب کشورهای پیشرفته جهان، زمانی که می خواهند در مناطق پرجمعیت و کمتر توسعه یافته سرمایه گذاری نمایند، به گونه ای برنامه ریزی می نمایند که بخش عمده منافع ناشی از ارزش افزوده را برای خود حفظ نمایند. این مهم معمولا با اتصال سیستم های بانکی به یکدیگر و ارتباط بورس ها با هم و تاکید بر قانون حق نشر و حق لایسنس و با تشکیل شرکت های بزرگ بیمه و حمل ونقل محقق شده است. به همین دلیل است که بخش قابل توجهی از ارزش افزوده ناشی از سرمایه گذاری در مناطق مختلف جهان، به صورت سود بخش مالی، سود سهام و حق لایسنس و حق نشر مجددا به اروپا و امریکا بازمی شود.

توجه به مزیت های رقابتی در کشورهای توسعه یافته

در این میان، ایران نیز به دلیل دارا بودن منابع غنی نفت و گاز و معادن، موضوع توسعه را به سمت صنایعی برده که در آن مزیت نسبی دارد، در حالی که کشورهای توسعه یافته علاوه بر استفاده از مزیت های نسبی، به دنبال ایجاد صنایعی با مزیت رقابتی هستند. برنامه ریزان مالی ایران در دهه های گذشته صنایعی مثل پالایشگاه، فولاد، سیمان، پتروشیمی، فلزات رنگی را توسعه داده اند؛ اما نکته حائز اهمیت این است که توسعه این صنایع، هر چند به دلیل اتکا به منابع انرژی و معادن داخلی وابستگی کمتر به خارج و امکان صادرات بیشتر را برای کشور مهیا نموده است، ولی از معایب قابل تاملی نیز برخوردارند.

به عنوان مثال ساخت یک پالایشگاه تصفیه نفت با ظرفیت 100 هزار بشکه حدود دو میلیارد دلار سرمایه احتیاج دارد، در حالی که ارزش افزوده آن به علت نزدیکی قیمت بنزین و گازوییل به قیمت نفت و مصرف زیاد انرژی در صنعت پالایشگاه بسیار پایین است. همان طور که می دانید در صنعت پالایشگاهی ایران اگر تخفیف پنج درصد خرید نفت را از آن حذف کنیم، حاشیه سود فعالیت این صنعت بسیار کم خواهد شد.

ساخت یک کارخانه یک میلیون تنی فولاد حدود 600 میلیون دلار سرمایه گذاری احتیاج دارد، درحالی که اگر در صنعت فولاد و سنگ آهن، هزینه بهره مالکانه معادن از حدود پنج درصد فروش به ارقام بالاتری اصلاح شود و هزینه انرژی نیز با نزدیک شدن افزایش قیمت های آن به قیمت جهانی از تنی 15 دلار فعلی به تنی 120 دلار تغییر یابد، ارزش افزوده صنعت و سود آن بسیار کاهش خواهد یافت.

ساخت یک کارخانه یک میلیون تنی سیمان نیز حدود 100 میلیون دلار سرمایه گذاری احتیاج دارد، در حالی که اگر هزینه انرژی فراوری سیمان را برابر قیمت های انرژی بین المللی فرض کنیم، به ازای فراوری هر تن سیمان حدود 20 دلار انرژی مصرف می شود، در حالی که قیمت های فروش فعلی آن ها کمتر از 20 دلار است!

استراتژی سرمایه گذاری بر صنایعی مانند پالایشگاه، فولاد و سیمان که مربوط به نسل قدیم سرمایه گذاری ها در جهان بوده است، به علت سرمایه بر بودن، اشتغال زایی کم و ارزش افزوده پایین و آسیب ها و جرایم زیست محیطی بالا می تواند توسعه کشور را در آینده با چالش روبرو کند. در مقابل، سرمایه گذاری در صنایعی مانند صنعت گردشگری و شاخه های مختلف آن از جمله گردشگری سلامت، گردشگری طبیعت و گردشگری آثار تاریخی و مذهبی می تواند درآمد ارزی مناسب و اشتغال زایی بالایی به همراه داشته باشد. ارزش افزوده بالا صنعت گردشگری نیز به عبور از شرایط رکود و دوران تحریم یاری موثری می نماید، همچنین صنایعی مانند ارتباطات و آی .تی که زیر بنای توسعه محسوب می شوند یا حمل و نقل ریلی که می تواند از موقعیت جغرافیایی ایران جهت ترانزیت کالاها بهره بگیرد و استارت آپ ها که با خلاقیت هایشان بهره وری را در مجموعه مختلف بهبود می بخشند، همگی صنایع با ارزش افزوده بالا هستند که ضرورت دارد، مورد توجه بیشتری قرار گیرند. به هر حال توجه به ارزش افزوده در جهان باعث شده که شرکت های بزرگ جزو برندهای مطرح و سودآور در جهان باشند.