دیوارسرخ ایران، دیواری هم سن دیوار چین - نوای پرنده پارسی

دیوار تاریخی گرگان که به دیوار سرخ معروف است و در متون قدیمی با نام مار سرخ شناخته می گردد، یک دیوار تاریخی است. از این دیوار تاریخی آثار کمی بر جای مانده که در حال حاضر از ساحل کمش تپه در جنوب رود اترک و شمال بندر ترکمن شروع می گردد اما هنوز انتهای آن معین نشده است، اما احتمالاتی وجود دارد که انتهای دیوار سرخ در مصب رود گرگان، روستای خوجه لر، کوه های گلیداغ و یا قله کوه علی آباد قرار گرفته باشد و این شاید بدین خاطر باشد که در زمان احداث آن سطح آب دریای مازندران از الان پایین تر بوده و ممکن است که بخش هایی از این دیوار زیر آب دریا بوده و تا به امروز تخریب شده باشد.

تاریخ دقیقی برای اینکه این دیوار مربوط به چه زمانی است در دست نیست و تنها می توان به طور مبهم تاریخ این دیوار دفاعی را بین سال های 429 تا 615 میلادی در نظر گرفت. بیشتر تاریخ نگاران اظهار داشته اند که انوشیروان ساسانی این دیوار را بنا نموده، اما یک تاریخ نگار ایرانی در کتابی به نام زین الخبار، زمان احداث این بنای تاریخی را به یزدگرد اول و اتمام آن را به انوشیروان نسبت می دهد.

در پشت دیوار دفاعی، تقریبا 36 قلعه با مساحت های 5 تا 20 هکتار کشف نموده اند و می توان فهمید هدف از ساخت این دیوار بیشتر دفاعی بوده است. اما در نواحی شرقی که تپه ماهور و کوهستان بیشتری به چشم می خورد قلعه ها متراکم تر بوده و با فاصله های کمتری از یکدیگر قرار دارند. این قلعه ها به غیر از ارگ، حصار و بارو دارای خندق هایی با هدف آجرپزی هم بوده اند. بزرگترین خندقی که در این منطقه کشف شده حدود 330 هکتار وسعت داشته است. برج های نگهبانی دایره شکل متصل به دیوارهای قلعه هم در فواصل منظم و در چهار گوشه آن قرار دارند و دارای جلوآمدگی به سمت بیرون قلعه هستند.