معرفی موسیقی پست راک (Post-rock) یکی از شاخه های راک - نوای پرنده پارسی

سرویس فرهنگ و هنر - در دهه 1990 میلادی، زمانی که موسیقی راک دوران اوج خود را طی کرده بود و هنرمندان این سبک از موسیقی، خود را محدود به چارچوب شکل گرفته در این موسیقی می دیدند، موسیقی پست راک پا به عرصه وجود گذاشت. شاید دلیل بوجود آمدن این سبک از موسیقی، رهایی از چارچوب ها و آزادی برای طرح ایده های نو و خلاقانه بود. فلسفه پست راک نیز همین آزادی است.

سایمون رینولدز ( Simon Reynolds) منتقد موسیقی در نشریه وایر (wire Magazine) در سال 1994 برای اولین بار از واژه استفاده کرد. واژه ای که کمتر از ده سال بعد به یک ژانر نوظهور و پرطرفدار در موسیقی تبدیل شد. این واژه در ابتدا به قطعاتی از موسیقی راک اطلاق می شد که در ساختار خود دارای نوآوری بودند. از اواسط دهه 1990 این نوآوری ها ساختار مشخصی پیدا کردند و آلبوم هایی به بازار روانه شدند که از نظر محتوا و فرم با راک متفاوت بودند. در واقع سایمون رینولدز قصد داشت با معرفی این سبک از موسیقی با عنوان پست راک، سبکی از موسقی را معرفی کند که در آن از آلات موسیقی راک استفاده می شود ولی نتیجه نهایی آن راک نیست.

سایمون رینولدز منتقد موسیقی، متولد 19 ژانویه سال 1963 در انگلستان

ویژگی های ظاهری و شنیداری موسیقی پست راک

قطعات موسیقی پست راک اغلب از ساختارهای تکرار شونده ای ساخته می شود که به مرور دچار تغییر می شوند. معمولاً قطعات موسیقی پست راک طولانی و بدون کلام هستند. گرچه اغلب اوقات پست راک بدون کلام است، ولی این به این معنا نیست که صدای هیچ خواننده ای در این موسیقی شنیده نخواهد شد.

وقتی از صدای یک خواننده در موسیقی پست راک استفاده می شود، معمولا به شکلی غیر سنتی این اتفاق می افتد. هدف این موسیقی انتقال پیام از طریق متن ترانه، مانند سبک های دیگر نیست. به همین دلیل، اگر هم کلامی بر روی موسیقی قرار بگیرد، خیلی کوتاه خواهد بود و هدف ساختن فضای بهتری برای کل قطعه موسیقی است. طبق گفته سایمون رینولدز پیرامون پست راک، سفر یک گروه از راک به پست راک اغلب با متن های روایت گونه آغاز می شود، به یک جریان از آگاهی می رسد، سپس به کلام به عنوان یک بافت می رسد و در نهایت تبدیل به یک موسیقی بدون کلام تمام عیار می شود.

موسیقی پست راک چگونه بوجود آمد؟

شکل گیری موسیقی پست راک، از سه موج صفرم، اول و دوم تشکیل شده است. موج صفرم گروه هایی مانند تاک تاک (Talk Talk)، اسلینت (Slint) و گروه انگلیسی بارک سایکوسیس ( Bark Psychosis) بودند. سایمون رینولدز با تحلیل و بررسی آلبوم Hex ]در مجله موسیقی موجو (Mojo Magazine)[ که در تاریخ 14 فوریه 1994 توسط گروه بارک سایکوسیس منتشر شده بود، نام پست راک را بر این سبک از موسیقی گذاشت.

موج صفرم، خود از تاثیر کارهای بزرگانی چون فرانک زاپا ( Frank Zappa) و گروه پینک فلوید ( Pink Floyd) بوجود آمد و نباید تاثیر این بزرگان موسیقی راک را بر این شکل گیری دست کم گرفت. موج اول افرادی بودند که آن را شکل داده و به دیگران معرفی کردند. گروه تورتویز (Tortoise) که یک گروه آمریکایی شکل گرفته در شیکاگو است، پیشگام این موج بود. دو آلبوم Tortoise و Millions Now Living Will Never Die در سال های 1994 و 1996 نقشی اساسی در گذار از موج صفرم به موج اول داشت. در این بین گروه کانادایی Godspeed you! Black Emperor یا به اختصار GYBE مهمترین گروه در موج اول به شمار می رود. آلبوم F♯ A♯ ∞ که در تاریخ 14 آگوست 1997 منتشر شد، یک شاهکار و تحولی اساسی در این ژانر به شمار می رود.

گروه پینک فلوید (Pink Floyd) از بزرگترین و تاثیر گذارترین گروه های موسیقی راک به شمار می رود

موج دوم از سال 2000 به بعد شکل گرفت و از سال 2005 کار این گروه ها بیشتر به چشم آمد. گروه هایی مانند God Is An Astronaut، If These Trees Could Talk، This Will Destroy You، Mono و Yndi Halda از معروف ترین گروه های این موج محسوب می شوند. در موج دوم سه رویکرد متفاوت وجود داشت: کپی کاری از کارهای موج اول، بسط و گسترش ایده های موج اول، بازگشت به موسیقی راک و ساده کردن ایده های موجود.

کپی کردن از موج اول (و حتی در بعضی از موارد از همان موج دوم) باعث رواج پست راک و نفوذ آن در میان مردم شد . رویکرد دیگری که در آن عده ای بازگشت به موسیقی راک را انتخاب کردند، باعث شکل گیری و بوجود آمدن زیر شاخه های دیگری از موسیقی راک مثل ایندی راک (Indie -Rock) و آلترناتیو راک ( Alternative-Rock) شد.

با گذر زمان و رسیدن ایده های اولیه به موج دوم پست راک، آزادی که در ابتدای مطلب به آن اشاره شد کمتر و محدودتر شد. این محدودیت جدید ناگزیر بود، زیرا همین محدودیت بود که پست راک را فراتر از یک سبک، به یک ژنرال بدل کرد.

ویژگی های موسیقی پست راک

تکرار موتیف های موسیقایی، چندخطی بودن، تغییر حالت های دقیق، اوج های بسیار بلند و فراز و فرودهای فراوان، الگوهایی بود که با تاثیر از ژانرهای دیگر ایجاد و تکرار شد. بی کلام بودن قطعات ( Instrumental)، قطعه های طولانی بین ده تا سی دقیقه، مونولوگ ها یا دیالوگ هایی با مضمون سیاسی و اجتماعی در ابتدا یا انتهای قطعات و نام های طولانی و بعضا عجیب و غریب برای قطعات و آلبوم ها و گروه ها، نشانه هایی بود که در بین گروه های پست راک تکرار می شد.

یکی از ویژگی های شاخص در گروه های موسیقی پست راک، مستقل بودن آن ها از منتشر کننده های آلبوم های موسیقی، تولید کننده ها و مدیر برنامه هاست. خود گروه ها هستند که اقدام به ضبط آلبوم هایشان می کنند و حتی گاهی یک گروه قوی تر به گروه ضعیف تر در این موارد کمک می کند. گاهی نیز چند گروه با همدیگر کار می کنند و ضبط و پخش کارشان را برنامه ریزی می کنند. از نظر این گروه ها مهم این است که هیچ گاه موسیقی آن ها در جهت تبلیغات و تجارت استفاده نشود.

در حال حاضر پست راک نسبت به سال های اولیه قرن 21، در دورهٔ افول خود قرار گرفته است. مدت هاست که گروه مهم جدیدی در این ژانر ظهور نکرده است. ایده های تکراری و محدودیت های جدید جا را برای بروز خلاقیت تنگ کرده است و به نظر می رسد که باید منتظر زیرشاخه های جدید و تلفیق بیشتر با ژانرهای دیگر باشیم. در غیر این صورت پست راک به همان جایی می رسد که موسیقی راک در دههٔ 90 رسید و به تعبیری دیگر، پست راک همان گونه که آغاز شد به سرانجام خواهد رسید.